Zespół Aspergera

Dla wielu ludzi nazwa tego schorzenia brzmi obco, nawet, jeśli słyszeli o nim to często nie do końca wiedzą, na czym ta choroba polega.Uta Frith określiła osoby z tym zaburzeniem jako takie, które „mają szczyptę autyzmu”. Dzieci i dorośli z zespołem Aspergera stanowią grupę osób nieradzących sobie ze względnie prostymi sytuacjami społecznymi. W ZA objawy pojawiają się po 36 miesiącu życia, u dzieci uwidacznia się wówczas wyraźna przewaga sfery werbalnej nad percepcyjno – ruchową. Osoby z Zespołem Aspergera charakteryzuje słaba lub nieobecna zdolność do używania lub rozumienia mimiki twarzy, gestu, tonu, pauzy lub języka ciała. U dzieci następuje wolny rozwój mowy. Samo używanie mowy pojawia się w celu uzyskania nagrody albo informacji a rzadko w celu komunikacji. Osobom dotkniętym ZA brakuje zainteresowania zadowalaniem innych ludzi (np. nauczycieli i rodziców) oraz brakuje reakcji na zwyczajne subtelne tego sygnały, brakuje reakcji na sygnały niezadowolenia, takie jak np. kręcenie głową. Niezdolność rozumienia, że inni myślą i czują oraz że wyrażają to w sposób niewerbalny, powoduje u osób z zespołem Aspergera niezdolność przewidywania zachowań innych ludzi i wnioskowania o stanach psychicznych. Dobry poziom mowy ekspresywnej oraz wysoka kompetencja w liczeniu często maskują słabe rozumienie. Metafory i figury retoryczne (jak np. “pokarm dla duszy”) muszą być dziecku z ZA wytłumaczone, ponieważ ma ono skłonności do przyswajania sobie dosłownego znaczenia. Przez to często mowa jest trochę dziwaczna gdyż przenoszone jest dokładne znaczenie tekstu czytanego lub słyszanego (brak zrozumienia żartów, figur retorycznych). Dość charakterystyczna jest biegłość w układaniu puzzli. W kontaktach z osobami z ZA należy pamiętać, że mają holistyczne (globalne) podejście do zadań i nie dają sobie rady z mało precyzyjnymi informacjami lub poleceniami. Problemem jest zarówno komunikacja słowna jak i pozasłowna. Często dziecko nie jest w stanie zinterpretować tego, co mówią inne osoby. Trzeba zwracać uwagę na to, aby wypowiedzi były proste, precyzyjne i dosłowne. Język mówiony u osób z zespołem Aspergera jest czasami dziwny. Zdarza się, że dzieci nie mówią z lokalnym akcentem, wykrzykują fragmenty zdań (niezależnie od sytuacji). Słownictwo jest bardzo formalne, ton monotonny, nie występuje typowa “melodyka” wypowiedzi. Nawet, jeżeli dziecko ma bardzo bogate słownictwo nie należy oczekiwać, że umiejętność rozumienia wypowiedzi jest na takim samym poziomie. Dziecko z ZA potrafi mówić długo i dużo na interesujący go temat nie rozpoznając, że słuchający nie jest tym zainteresowany bądź też jest wyraźnie znudzony. Kłopoty z użyciem właściwego słowa lub też z sformułowaniem wypowiedzi są częścią problemów semantyczno -pragmatycznych. Często wydaje się, że dziecko takie mówi “w kierunku” a nie “do” słuchającego, raczej informując niż podtrzymując konwersację. Język ciała i mimika dziecka z ZA również wydaje się niewłaściwa (raczej sztywne “wlepianie oczu” niż patrzenie na rozmówce). Bardzo często osoby z ZA oceniane są przez otoczenie jako niezdarne, ze słabą koordynacją ruchową. Ich kontakt wzrokowy jest nietypowy – unikanie wzroku lub przeciwnie – zbyt długie intensywne wpatrywanie się w oczy lub twarz rozmówcy. Cechuje ich ponadto silny egocentryzm. Jednocześnie charakteryzuje ich niezwykła wierność wobec zaprzyjaźnionych osób oraz wyznawanych zasad, prawdomówność, skrajna szczerość w wyrażaniu swoich myśli. Pochłaniające zainteresowanie określonym tematem oraz pedantyczność, skrupulatność i oddawanie się bez granic temu, co ich angażuje sprawia, że mogą z dużym powodzeniem osiągać duże sukcesy w dziedzinach, które ich interesują. Bardzo często łagodniejsze przypadki Zespołu Aspergera nie są rozpoznawane, ludzie z tą chorobą uchodzą w swoim środowisku po prostu za ekscentryków lub dziwaków.