Upośledzenie interakcji społecznych – ZA

Dzieci z zespołem Aspergera wykazują niezdolność zrozumienia skomplikowanych reguł interakcji społecznych: są naiwne, skrajnie egocentryczne; mogą nie lubić kontaktu fizycznego; mówią w kierunku ludzi zamiast do nich; nie rozumieją dowcipów, ironii i metafor; stosują monotonny lub wyniosły, nienaturalny ton głosu; niewłaściwie wykorzystują kontakt wzrokowy; brak im wrażliwości i taktu; niewłaściwie interpretują wskazówki społeczne. Nie są w stanie ocenić „dystansu społecznego”; wykazują się niewielką zdolnością inicjowania i podtrzymywania konwersacji; mają dobrze rozwiniętą mowę, ale występują u nich problemy z komunikacją; nazywane są one często „małymi profesorami”, ponieważ ich styl wypowiedzi przypomina wypowiedzi osób dorosłych i charakteryzuje się pedantycznością; dają się łatwo wykorzystywać (nie zauważają, że inni czasem je okłamują lub próbują oszukać); zazwyczaj pragną również uczestniczyć w życiu społecznym.

Wskazówki dydaktyczne

• Chroń dziecko przed napastowaniem i drażnieniem.
• W starszych grupach wiekowych spróbuj pouczyć kolegów i koleżanki dziecka z zespołem Aspergera, gdy brak zdolności społecznych jest bardzo dotkliwy, opisując problemy społeczne dziecka jako będące rezultatem rzeczywistego schorzenia. Chwal kolegów i koleżanki dziecka, gdy traktują je ze współczuciem. Tego rodzaju polecenie może zapobiec znęcaniu się nad dzieckiem, promując jednocześnie empatię i tolerancję wśród pozostałych dzieci.
• Podkreślaj wyjątkowe zdolności szkolne dziecka z zespołem Aspergera tworząc okazje do uczenia się opartego na współpracy, w ramach których wykazywana przez dziecko umiejętność czytania, znajomość słownictwa, dobra pamięć itd. będzie postrzegana przez rówieśników jako atut, co ułatwi akceptację.
• Większość dzieci z zespołem Aspergera chce mieć przyjaciół, ale po prostu nie wie, jak angażować się w interakcje. Powinny one zostać nauczone, jak reagować na wskazówki społeczne – należy przekazać im zestawy odpowiedzi do wykorzystania w różnych sytuacjach towarzyskich. Naucz dzieci, co mówić i jak to powiedzieć. Modeluj dwustronne interakcje i pozwól im odgrywać role. Zdolność do dokonywania osądów społecznych poprawia się u tych dzieci dopiero wtedy, gdy zostaną nauczone reguł, które ich rówieśnicy rozumieją intuicyjnie. Pewien dorosły z zespołem Aspergera zauważył, że nauczył się „małpować ludzkie zachowanie”. Pewna profesor college’u dotknięta zespołem Aspergera zauważyła, że jej próby zrozumienia międzyludzkich interakcji sprawiły, że „czuje się jak antropolog z Marsa” (Sachs, 1993, s. 112).
• Chociaż dzieciom brak jest osobistego zrozumienia emocji innych osób, to mogą one nauczyć się właściwych sposobów reagowania. Gdy w niezamierzony sposób obrażają rozmówców czy wykazują się brakiem taktu lub wrażliwości, konieczne jest wyjaśnienie im, dlaczego ich reakcja była niewłaściwa oraz jaka reakcja byłaby prawidłowa. Osoby z zespołem Aspergera muszą uczyć się umiejętności społecznych drogą intelektualną: brak im wyczucia społecznego oraz intuicji.
• Starsi uczniowie z zespołem Aspergera mogą odnieść korzyści z wprowadzenia systemu „dobrych kolegów”. Nauczyciel może poinformować wrażliwego, niedotkniętego schorzeniem rówieśnika o sytuacji dziecka z zespołem Aspergera i posadzić ich obok siebie. Kolega / koleżanka może opiekować się dzieckiem z zespołem Aspergera w trakcie jazdy autobusem, w czasie przerw, na holu itd. i próbować włączać je w życie szkoły.
• Dzieci z zespołem Aspergera mają tendencję do izolowania się, nauczyciel musi zatem zachęcać je do nawiązywania kontaktów z innymi. Zachęcaj dziecko do aktywnej socjalizacji i ograniczaj czas spędzany na samotnym zajmowaniu się zainteresowaniami. Pomocnik nauczyciela siedzący przy stole w trakcie obiadu może aktywnie zachęcać dziecko z zespołem Aspergera, by uczestniczyło w konwersacji z kolegami i koleżankami nie tylko prosząc je o przedstawianie opinii i zadając mu pytania, lecz również subtelnie zachęcając inne dzieci podejmujące tego rodzaju próby.