Przykładowe ćwiczenia usprawniające grafomotorykę

1.Na rozwój manualny wpływa ogólny rozwój fizyczny dziecka. Nie zabraniajmy, więc mu biegania, wspinania się, czołgania, czy jazdy rowerkiem, „bo się spocisz i zachorujesz”. Bardzo ważnym elementem w nabieraniu płynności ruchów jest samoobsługa dziecka: wiązanie butów, zapinanie guzików. Budowanie, lepienie, majsterkowanie, wycinanie to również baza do usprawniania precyzji rąk.
W procesie przygotowania dzieci do nauki pisania pierwszoplanowe miejsce zajmują metody czynne, polegające na własnym działaniu.
2. Gdy nie wystarczy normalne zachęcanie, gdy dziecko „nie chce słyszeć” o rysowaniu jedynym wyjściem jest organizowanie „zabaw w rysowanie”.
Zaczynamy od najprostszych:
• rysowanie patykiem na piasku,
• mazanie zmoczonym palcem w farbie po papierze,
• odciskanie zamalowanej farbą dłoni, stóp,
• obrysowywanie dłoni i stóp,
• „malowanki – niespodzianki” pod nieobecność dziecka rysuje się coś świecą, dziecko pokrywa farbą kartkę,
• rysowanie wg szablonu.
Przy takich zajęciach dziecko rozluźnia mięśnie, pokonuje lęk i ma wrażenie, że się bawi, a nie rysuje. Można też dziecku zaproponować rysowane wyliczanki lub rysowane wierszyki. Rysowane wyliczanki i wierszyki powstają etapami: dorosły mówi i rysuje – dziecko patrzy i słucha. Z czasem dziecko samo zaczyna włączać się do zabawy.
3. Ćwiczenia kształtujące prawidłowy uchwyt i regulujące napięcie mięśniowe rąk
Naukę pisania i rysowania należy zacząć od prawidłowego trzymania ołówka, czy kredki. Kolejnym problemem jest regulowanie napięcia mięśniowego. Jeśli dziecko zbyt mocno przyciska ołówek, trzeba uczyć go zwalniać napięcie, kontrolować. Jeśli pokaz poprawnego uchwytu i nacisku nie wystarcza można zrobić nasadkę z modeliny, odciskając palce na niej.
W czasie ćwiczeń dziecko powinno przyjąć postawę stojącą, wtedy napięcie mięśniowe zmniejsza się w sposób naturalny.
4. Ćwiczenia kształtujące nawyki ruchowe związane z kierunkiem pisania
• Od początku wyrabiamy u dziecka kierunek pisania od lewej do prawej strony. Jak utrwalamy te nawyki? – „wskazujemy mu drogę”:
• rysowanie szlaczków rozpoczętych od lewej strony,
• kreślenie linii pionowych (z góry w dół) i poziomych (z lewej do prawej),
• ćwiczenia w rysowaniu okręgów i spirali w obu kierunkach.
Najlepiej rozpocząć od malowania na dużych powierzchniach w pozycji stojącej, potem siedzącej na coraz mniejszych płaszczyznach.
5. Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowo – ruchową
Są to ćwiczenia grafomotoryczne, w których czynności ruchowe odbywają się pod ścisłą kontrolą wzroku:
• zamalowywanie obrazków
• kalkowanie
• łączenie kropek),
• rysowanie po śladzie ,
• kończenie szlaczków ,
• odwzorowywanie rysunków zgodnie ze wzorem).
6. Ćwiczenia ruchowo – słuchowo – wzrokowe
Tym ćwiczeniom towarzyszy muzyka ( piosenka śpiewana podczas rysowania) np.

„Wlazł kotek na płotek”

7. Ćwiczenia rozwijające orientacje w schemacie ciała i przestrzeni
• nazywanie części ciała,
• orientacja w schemacie ciała: daj lewą rękę, tupnij prawą nogą itp.,
• orientacja w przestrzeni: idź 2 kroki do przodu, do tyłu, na lewo, w prawo,
• ćwiczenia graficzne: zaznacz kreską prawy róg, u góry narysuj zieloną kreskę,
• dyktando graficzne jest najtrudniejszym ćwiczeniem i wymaga doskonałej orientacji przestrzennej.
8. Utrwalenie poprawnego odtwarzania liter
Litery b, p, d, m, n, u są podobne pod względem kształtu, ale inaczej ułożone w przestrzeni.
Ćwiczenia:
• lepienie liter z plasteliny, modelowanie z drutu, wycinanie z papieru,
• wodzenie palcem po liniach wyciętych z papieru ściernego,
• rysowanie liter na tackach z piaskiem,
• układanie wyciętej litery w różnych pozycjach,
• wyszukiwanie w tekście liter,
• segregowanie obrazków z daną literą,
• łączenie litery z wyrazem,
• kojarzenie kształtu litery z nazwą obrazka,
• pisanie litery z komentarzem (piszę d jak dom),
• kalkowanie litery,
• pisanie mylonej litery przez dorosłego dziecku na plecach palcem (tak by czuło ją mocno). Czynność powtarzamy 2, 3 razy następnie dziecko pisze mazakiem na kartce i komentuje.

ZASADY POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM LEWORĘCZNYM
1. Zachowanie prawidłowej postawy przy siedzeniu.
2. Właściwe ułożenie kartki ( górny brzeg wysunięty w prawo – kartka przesunięta w prawo).
3. Prawidłowy sposób trzymania ołówka – tak jak prawą.
4. Światło ma padać z prawej strony.
5. Właściwe ułożenie nadgarstka.
6. Zasada koordynacji obu rąk – pomaganie prawą ręką.
7. Zachowanie kierunku od lewej ku prawej. Najlepiej postawić kropkę, od której strony ma zacząć.
8. Ma siedzieć najlepiej z brzegu, by nie stukało się z innym dzieckiem.
9. Powinno mieć odpowiednie narzędzie do pisania by nie zamazywało się.
10. Przy mocnym napięciu mięśniowym dziecko ma mieć miękki ołówek, cienkopis przy słabym napięciu – twardsze ołówki.

LITERATURA:

• Maria Dmochowska – „Zanim dziecko zacznie pisać”
• Maria Bogdanowicz – „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”
• Maria Bogdanowicz – „Leworęczność u dzieci”
• Hanna Nartowska – „Różnice indywidualne, czy zaburzenia rozwoju dziecka przedszkolnego”
• Wanda Szumu – „Rysowane wierszyki”