Opanowanie czytania i pisania

Zjawisko zaburzonej analizy i syntezy wzrokowej nie sprowadza się tylko do globalnego opóźnienia rozwojowego w tym zakresie. Taką właściwością percepcji wzrokowej, która ma duże znaczenie w procesie nauki czytania i pisania jest jej kierunkowość. Aspekt kierunkowy we wzrokowym ujmowaniu kształtów wiąże się z jednej strony z ogólnym poziomem rozwoju percepcji wzrokowej dziecka z drugiej zaś strony z ogólnym rozwojem jego orientacji przestrzennej.Istnieją różne odmiany zaburzeń orientacji przestrzennej. Jednym dzieciom trudniej jest odtwarzać kształty, których asymetria dotyczy położenia w stosunku do osi pionowej, innym zaś trudno odtworzyć kształty asymetryczne w stosunku do osi poziomej.

Warunkiem powodzenia pracy terapeutycznej jest ćwiczenie wielozmysłowego spostrzegania.

Poszczególne ćwiczenia kształcą więc dwie lub więcej funkcji psychicznych, a prowadzący zajęcia winien zwrócić uwagę na ten aspekt danego ćwiczenia, który jest mu dla danego dziecka potrzebny (percepcja wzrokowa, albo koordynacja wzrokowo-ruchowa itp).Z wyżej omówionymi zagadnieniami wiąże się problem kompensacji, ważny w korekcji. Prowadzący terapię winien przewidzieć na konkretne zajęcia ćwiczenia wytwarzające związki między poszczególnymi funkcjami psychicznymi.

Warunkiem niezbędnym do opanowania sprawności czytania i pisania jest pełna sprawność analizatora:

• wzrokowego,
• słuchowego,
• kinestetycznego.

Za pośrednictwem analizatorów percepujemy w świadomości przedmioty, zjawiska i procesy. Prawidłowe postrzeganie jest uwarunkowane sprawnym analizatorem wzrokowym w skład którego wchodzą:

• receptor (oko),
• droga doprowadzająca (nerw wzrokowy),
• oraz korowa część analizatora (ośrodek wzrokowy).

Istnieją trudności postrzegania wynikające z zaburzenia korowej części analizatora wzrokowego. Trudności te można zmniejszyć lub zlikwidować jedynie poprzez odpowiednie ćwiczenia korekcyjno-wyrównawcze.

Dziecko, które wykazuje wybiórcze zaburzenia funkcji wzrokowego postrzegania ma trudności między innymi:

- w różnicowaniu kształtów graficznych, zapamiętywania i odwzorowywania na podstawie modelu lub z pamięci,

- może wykazywać trudności w rozpoznawaniu znaków i przedmiotów zbliżonych do siebie wielkością lub kształtem.

Oprócz tego rozumiejąc znaczenie litery i cyfry jako symbolu, nie potrafi prawidłowo posługiwać się literą i cyfrą jako znakiem graficznym. Zważywszy, iż znaki te są do siebie zbliżone wielkością a często i kształtem, różnicowanie ich wymaga od układu nerwowego dużego stopnia precyzji funkcjonalnej.

Drugim warunkiem opanowania umiejętności czytania i pisania jest pełna sprawność analizatora słuchowego.

Na całość analizatora słuchowego składa się:

• receptor bodźców (ucho),
• droga doprowadzająca bodźce (nerwy słuchowe),
• korowa część (która odbiera i poddaje przeróbce podniety słuchowe).

Objawy opóźnionej percepcji słuchowej u uczniów w klasach początkowych są nieco odmienne od tych, które obserwujemy przy opóźnieniach funkcji wzrokowych.

Na przykład:

- trudności w słuchowej syntezie wyrazu,

- trudności czytania całych wyrazów przez literowanie,

- wypuszczanie liter w środku wyrazu,

- zmiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (w-f, b-p, g-k).